Bệnh lao phổi: Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị

Bệnh lao phổi là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis gây ra. Đây là bệnh lý chủ yếu ảnh hưởng đến phổi nhưng cũng có thể lây lan sang các cơ quan khác nếu không được điều trị kịp thời. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh lao phổi vẫn là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong nhóm các bệnh truyền nhiễm.

Việc nhận biết sớm bệnh lao phổi, hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng cũng như các phương pháp chẩn đoán và điều trị sẽ giúp nâng cao hiệu quả chữa bệnh, đồng thời ngăn ngừa lây lan cho cộng đồng.

Nguyên nhân gây bệnh lao phổi

Nguyên nhân chính gây bệnh lao phổi là do vi khuẩn lao (Mycobacterium tuberculosis) xâm nhập vào cơ thể. Vi khuẩn này lây lan qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Những hạt dịch tiết li ti có chứa vi khuẩn sẽ lơ lửng trong không khí và dễ dàng xâm nhập vào phổi của người khỏe mạnh.

Một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh lao phổi gồm:

• Hệ miễn dịch suy yếu: Người nhiễm HIV/AIDS, tiểu đường hoặc đang điều trị hóa trị liệu dễ mắc bệnh hơn.

• Điều kiện sống chật hẹp, kém vệ sinh: Môi trường đông đúc, thiếu ánh sáng, thông gió kém tạo điều kiện cho vi khuẩn lao phát triển.

• Thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Hút thuốc lá, sử dụng rượu bia làm giảm sức đề kháng.

• Tiếp xúc gần với người mắc bệnh lao phổi: Gia đình hoặc đồng nghiệp của bệnh nhân có nguy cơ lây nhiễm cao.

Triệu chứng của bệnh lao phổi

Bệnh lao phổi thường tiến triển âm thầm trong giai đoạn đầu, khiến người bệnh dễ nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp thông thường. Một số triệu chứng phổ biến gồm:

Ho kéo dài trên 2 tuần: Thường là ho khan, sau đó có thể ho ra đờm, thậm chí ho ra máu.

Sốt nhẹ về chiều: Người bệnh thường cảm thấy sốt nhẹ, kèm theo ớn lạnh hoặc đổ mồ hôi ban đêm.

Sút cân không rõ nguyên nhân: Giảm cân nhanh chóng dù chế độ ăn uống không thay đổi.

Mệt mỏi, suy nhược: Cơ thể luôn cảm thấy uể oải, thiếu năng lượng.

Đau ngực và khó thở: Khi bệnh tiến triển nặng, vi khuẩn phá hủy nhu mô phổi gây khó thở, đau tức ngực.

Nếu xuất hiện các dấu hiệu trên, người bệnh cần đi khám sớm để được chẩn đoán chính xác, tránh biến chứng nguy hiểm.

Phương pháp chẩn đoán bệnh lao phổi

Để xác định chính xác bệnh lao phổi, bác sĩ sẽ chỉ định một số phương pháp chẩn đoán sau:

• Khám lâm sàng: Đánh giá triệu chứng ho, sốt, sụt cân và tiền sử tiếp xúc với người mắc bệnh.

• X-quang phổi: Giúp phát hiện tổn thương phổi như hang lao, xơ hóa, thâm nhiễm.

• Xét nghiệm đờm: Tìm vi khuẩn lao trong mẫu đờm của bệnh nhân.

• Test Mantoux (PPD test): Kiểm tra phản ứng miễn dịch với vi khuẩn lao.

• Xét nghiệm sinh học phân tử: Phương pháp GeneXpert có khả năng phát hiện nhanh vi khuẩn lao và tình trạng kháng thuốc.

Việc chẩn đoán sớm đóng vai trò rất quan trọng, giúp điều trị hiệu quả và hạn chế lây lan trong cộng đồng.

Điều trị bệnh lao phổi

Điều trị bệnh lao phổi chủ yếu dựa vào phác đồ thuốc kháng lao. Người bệnh cần tuân thủ đúng liều lượng và thời gian điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.

Phác đồ điều trị chuẩn: Kéo dài từ 6 – 9 tháng, gồm các loại thuốc như Isoniazid, Rifampicin, Ethambutol và Pyrazinamid.

Nguyên tắc điều trị:

• Uống thuốc đúng giờ, đủ liều, không bỏ dở giữa chừng.

• Tái khám định kỳ để kiểm tra tình trạng bệnh.

• Kết hợp dinh dưỡng hợp lý và nghỉ ngơi đầy đủ để phục hồi sức khỏe.

Trường hợp lao kháng thuốc: Cần sử dụng thuốc thế hệ mới hoặc phối hợp nhiều loại thuốc, thời gian điều trị có thể kéo dài 18 – 24 tháng.

Ngoài ra, trong quá trình điều trị, bệnh nhân phải hạn chế tiếp xúc với người khác, đeo khẩu trang và tuân thủ vệ sinh cá nhân để giảm nguy cơ lây nhiễm.

Phòng ngừa bệnh lao phổi

Để phòng ngừa bệnh lao phổi, mỗi người cần chủ động bảo vệ sức khỏe bằng những biện pháp sau:

• Tiêm vắc-xin BCG: Giúp trẻ em phòng chống lao hiệu quả ngay từ nhỏ.

• Giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường sống: Nhà ở thông thoáng, nhiều ánh sáng, tránh nơi ẩm thấp.

• Tăng cường sức đề kháng: Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, tập thể dục thường xuyên, tránh rượu bia và thuốc lá.

• Khám sức khỏe định kỳ: Đặc biệt với những người có nguy cơ cao hoặc tiếp xúc thường xuyên với bệnh nhân lao.

• Cách ly và điều trị sớm bệnh nhân: Giúp ngăn chặn nguồn lây trong cộng đồng.

Kết luận

Bệnh lao phổi là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có khả năng lây lan nhanh và gây biến chứng nặng nếu không được phát hiện sớm. Nhận biết nguyên nhân, triệu chứng, cùng các phương pháp chẩn đoán và điều trị kịp thời sẽ giúp bệnh nhân có cơ hội hồi phục hoàn toàn.

Việc tuân thủ đúng phác đồ điều trị và áp dụng các biện pháp phòng ngừa không chỉ bảo vệ sức khỏe bản thân mà còn góp phần xây dựng cộng đồng không còn bệnh lao phổi.

Xem thêm:

Viêm bao quy đầu nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng ngừa

Viêm bao quy đầu có tự khỏi không và phương pháp xử lý như thế nào

Viêm đường tiết niệu: nguyên nhân, chuẩn đoán và cách điều trị